Σάββατο 25 Ιανουαρίου 2014

Ο μουσικός αντάρτης Πάνος Τζαβέλλας

«Σ’ αυτόν τον κόσμο το σκληρό (...) τον βάρβαρο κι απάνθρωπο που όλα πωλούνται κι αγοράζονται εγώ δεν συμμετέχω. Μόν’ κρούω την κιθάρα μου και τραγουδώ τα διαλεχτά και μελλούμενα» έγραψε ο Πάνος Τζαβέλλας. Κι αυτό έκανε. Αντάρτης σε όλη του ζωή. Και μουσικός. Μουσικός αντάρτης. Έφηβο ακόμη τον βρίσκει ο πόλεμος και οργανώνεται στην ΕΠΟΝ. Από κει στο βουνό με τον ΕΛΑΣ και αργότερα τον Δημοκρατικό Στρατό. «Χορεύαμε αγκαλιά με το Χάρο» έχει διηγηθεί ο ίδιος. Τραυματισμός, φυλακές και καταδίκες ακολουθούν έως και το τέλος της Χούντας. Πέρασε από τη φωτιά κρατώντας την κιθάρα του. Μας άφησε παρακαταθήκη τα τραγούδια του και φυσικά τα αντάρτικα. Τα κατέγραψε μέσα στις φυλακές και τα έμαθε σε όλο τον κόσμο. Για τον αντάρτη, το μουσικό, τον άνθρωπο Πάνο Τζαβέλλα διηγείται στο tvxs.gr και την Αγγελική Δημοπούλου η σύντροφος του στη ζωή και το τραγούδι Νατάσα Παπαδοπούλου Τζαβέλλα.




«Δεν είμαι ούτε ποιητής ούτε συνθέτης. Γράφω αυθόρμητα για να ξεφύγω από τους εφιάλτες που έζησα στη φυλακή και στα βασανιστήρια. Δεν είναι, λοιπόν, τίποτε άλλο τα τραγούδια μου παρά το αποτέλεσμα της πάλης με αυτούς τους εφιάλτες, ο καημός μου, θα έλεγα» λέει ο Πάνος Τζαβέλλας σε μια από τις συνεντεύξεις του. «Και τώρα τραγουδάω ακόμη σε απόμερα στέκια, σε φτωχογειτονιές, με τη Νατάσσα πάντοτε, το βάσανό μου».


Η Νατάσα το «βάσανο» του

Με τον Πάνο γνωριστήκαμε το 1971 επί χούντας. Είχε μόλις βγει από τη φυλακή. Από τον Κορυδαλλό. Είχε καταδικαστεί 20 χρόνια από τη χούντα. Βγήκε έξω με ανήκεστο βλάβη. Είχε την ασθένεια Burgen (ενδοαρτιρίτιδα). Γι’ αυτό εξάλλου είχε πάει και στην ΕΣΣΔ – τον είχε στείλει το ΚΚΕ – για να εγχειριστεί αλλιώς θα πέθαινε. Αρρώστησε στη φυλακή από τις κακουχίες. Η ασθένεια αυτή κλείνει τις αρτηρίες και σου κόβουν τα άκρα. Ο Πάνος ήδη είχε χάσει ένα πόδι στον εμφύλιο του 1949. Εξάλλου γι’ αυτό τον έπιασαν επειδή τραυματίστηκε. Αλλιώς μπορεί να είχε φύγει κι αυτός στο εξωτερικό, να μην το είχα γνωρίσει ποτέ και να είχε αλλάξει τελείως η ιστορία.


Με τη σύντροφό του Νατάσα Παπαδοπούλου - Τζαβέλλα

Εγώ ήμουν τότε φοιτήτρια στην ανωτάτη εμπορική και τη σιχαινόμουνα τη σχολή. Αλλά έπρεπε να πάω σε μια σχολή. Ήθελα να βγω από το σπίτι. Έτσι ήταν τότε. Μου άρεσαν τα καλλιτεχνικά, η μουσική και το θέατρο, όμως. Τον Πάνο μου τον γνώρισε ο Κώστας Μανταίος, ο αδερφός του γαμπρού μου και δημοσιογράφου Πέτρου Μανταίου. Εκείνος ήταν φοιτητής – νεολαίος καταδικασμένος τότε στον Κορυδαλλό. Ήταν μαζί με τον Κιάο κι εκείνη την παρέα. Ήθελε να μου γνωρίσει τον Πάνο, σύντροφο αποφυλακισμένο τότε, που έπαιζε κιθάρα και τραγουδούσε.

Τότε ο Πάνος ζούσε σε μια τρύπα στην Κυψέλη αλλά κι εκεί δεν σταματούσε τη μουσική. Μας έκανε χορωδίες. Και στη φυλακή δεν σταμάτησε ποτέ. Έκανε παραστάσεις θεατρικές. Με τον ζωγράφο Ασαντούρ Μπαχαριάν - μεγάλο κεφάλαιο κι αυτός. Έκανε τα σκηνικά ο Μπαχαριάν και ο Πάνος έγραφε τη μουσική. Στον Κορυδαλλό είχε κάνει χορωδία με τους νεολαίους. Εγώ ήμουν «ψώνιο» με το τραγούδι αν και δεν είχα ασχοληθεί μέχρι τότε. Εξάλλου όταν γνώρισα τον Πάνο ήμουν 21. Στα γενέθλιά μου, μου είχε στείλει γαρδένιες. Μετά τη σχολή έτρεχα στην παρέα στην Κυψέλη.


«Παράτησα την κιθάρα και πήρα το όπλο. Τώρα που τελείωσε η πάλη με τα όπλα, εγώ επέστρεψα στην πηγή. Επέστρεψα στην παιδική μου ηλικία κατά κάποιον τρόπο. Καλύτερα με το τραγούδι παρά με τις σφαίρες» Πάνος Τζαβέλλας



Στο αντάρτικο... τραγούδι

Τα αντάρτικα εγώ τα έμαθα με τον Πάνο. Ήξερα μόνο το Γιούπι για - για που μου τραγουδούσε ο πατέρας μου Αριστερός και αυτός. Το αντάρτικο τραγούδι το ανέστησε ο Πάνος. Το είχε ζήσει, το είχε βιώσει, το είχε καταγράψει μέσα στις φυλακές. Σε χαρτάκια, χαρτάκια, χαρτάκια... Το έμαθε σε όλο τον κόσμο...

Μου έλεγαν κι εμένα: «Εσύ βρε παιδί μου, μικρή κοπέλα, πως τα τραγουδάς με τόσο πάθος τα τραγούδια; Σαν να τα έχεις ζήσει». Δεν το λέω με έπαρση. Ίσως με είχε επηρεάσει ο Πάνος. Ζούσα με αυτόν τον άνθρωπο. Κι αυτό ήταν καταλυτικό.


Τα δικά του τραγούδια

Είναι παραγνωρισμένος ο Πάνος Τζαβέλλας. Του έλεγα κι εγώ: «λέγε τα τραγούδια σου». Ο κόσμος ξέρει τον «κυρ Παντελή» και το «Ξυπνήστε». Κι έχει γράψει τραγούδια... Τώρα ο Τεό Λαζάρου τα ξαναπερνά σε παρτιτούρες και λέει: «Αυτός ο άνθρωπος... Τι έχει γράψει;». Όλες τις παρτιτούρες τις έγραφε στο χέρι. Έκανε τις ενορχηστρώσεις ο ίδιος. Αφού είχα πάει μια φορά στο Σπανό και με ρώταγε: «Ποιος έχει κάνει αυτές τις ενορχηστρώσεις;». Του είπα «ο Πάνος» και δεν το πίστευε.



Έχει γράψει τραγούδια λυρικά, επικά, λαϊκά. Μουσικές και μελωδίες απίστευτες. Του άρεσε πάρα πολύ το ρεμπέτικο τραγούδι. Το αγαπούσε. Έγραφε οποιαδήποτε ώρα του ερχόταν. Στα περισσότερα τραγούδια οι στίχοι είναι δικοί του. Είχε την κιθάρα του και καθόταν συνήθως κάτω κι έγραφε. Πιο δεμένος ήταν νομίζω με τα τραγούδια του Φώτη Αγγουλέ. Είχαν δεσμό με τη φυλακή, τον πόνο, το κελί.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου